28 студзеня спаўняецца80 гадоў з дня нараджэння савецкага і беларускага кінарэжысёра, народнага артыста Беларусі Міхаіла Пташука.
У беларускае кінамастацтва Міхаіл Пташук прыйшоў зусім маладым, але ўжо з першых прац заваяваў рэпутацыю цікавага і сур'ёзнага рэжысёра. Яго фільмы адзначаны ўзнагародамі міжнародных кінафестываляў у Беларусі., Вялікабрытаніі, Іспаніі, Расіі, Польшчы, Чэхіі, Швецыі, Югаславіі. Мэтр савецкага кінематографа Віктар Тураў называў яго адным з найлепшых беларускіх рэжысёраў, гонарам айчыннага кіно. Пташук стварыў больш30 фільмаў, і хто ведае, колькі яшчэ таленавітых карцін падарыў бы свету выбітны рэжысёр, калі б яго жыццё трагічна не абарвалася.
Нарадзіўся Міхаіл Мікалаевіч Пташук28 студзеня 1943 гады ў зямлянцы, у якой маці хавалася ад гітлераўцаў, на ўскраіне вёскі Федзюкі Ляхавіцкага раёна Брэсцкай вобласці. Дзіцячыя ўспаміны і апавяданні аднавяскоўцаў пра тое горкае, гераічным часе вызначылі галоўны напрамак у творчасці Пташука.
Скончыўшы Маскоўскае тэатральнае вучылішча імя Барыса Шчукіна., Пташук паступіў на Вышэйшыя рэжысёрскія курсы Дзяржкіно СССР. Майстэрня Георгія Данелія стала для пачынаючага рэжысёра добрай прафесійнай школай. Дыпломнай працай Пташука стаў фільм“Пра Віцю, пра Машу і марскую пяхоту”, зняты ў1973 годзе на Адэскай кінастудыі. У карціне дэбютаваў тады яшчэ студэнт ГІТІСу Аляксандр Абдулаў., шэфствавалі над здымачнай групай Станіслаў Гаварухін і Кіра Муратава. Кінастужка прынесла рэжысёру-дэбютанту з Беларусі два Гран-пры міжнародных кінафестываляў і ўсесаюзную славу. Пасля такога трыўмфу Міхаіла Пташука запрасілі ў Дзяржкіно і прапанавалі перабрацца ў Мінск.. У 1974 годзе пачалося шматгадовае творчае супрацоўніцтва рэжысёра з Нацыянальнай кінастудыяй“Беларусьфильм”.
Зняўшы некалькі карцін на“Беларусьфильме”, Пташук пачаў працаваць для душы, ствараючы фільмы розных жанраў і маштабаў– ад рамантычных твораў і прыгодніцкіх тэлесерыялаў да глыбока псіхалагічных стужак. Рэжысёрскаму стылю Міхаіла Мікалаевіча ўласцівыя імкненне да распрацоўкі псіхалогіі характараў, філасофская глыбіня і аналітычнасць. Міхаіл Пташук быў надзелены ўсімі задаткамі геніяльнага драматычнага рэжысёра. Яму ўдалося адлюстраваць на экране мноства яркіх сюжэтаў і характараў з беларускай літаратуры XX стагоддзя.. Як казаў сам Міхаіл Мікалаевіч, “у кожным фільме, знятым па творах беларускіх пісьменнікаў, ёсць часціца мяне самога, маёй маці, суседзяў– людзей, сярод якіх я вырас”.
У сваім дзённіку Міхась Пташук пісаў: “Калі ўважліва паглядзець мае фільмы, можна пераканацца, што ў кожным з іх адна і тая ж хата па планіроўцы. Чытая аповесць“Знак бяды”, я бачыў свой дом, у якім вырас і з якога так рана сышоў“у людзей”. Бачыў, як ходзяць героі Васіля Быкава па маім доме. Я ведаў кожны рух Сцепаніды з“Знака бяды”, кожны рух Івана Батрака з шамякінскага рамана“Вазьму твой боль”. Не трэба было нічога прыдумляць. Усе героі рухаліся па маёй федзюкоўскай хаце. Я ведаю, што стаіць у кухні, што вісіць на сцяне ў вялікім пакоі, чым накрыты стол, як працякае жыццё чалавека днём, увечары, які стан дома ў розны час сутак. Гэта ўсё мая эмацыйная памяць. І чым далей жывеш, тым яна мацней спрацоўвае. Калі раней бег ад самога сябе, ад свайго мінулага, то зараз праходзіш зваротны шлях”.
Асабліва пранікнёна ў творчасці майстра раскрываецца тэма Вялікай Айчыннай вайны. Ёй прысвечаны фільмы“Вазьму твой боль” паводле твора Івана Шамякіна, “Знак бяды” паводле аповесці Васіля Быкава, “У жніўні 44-га…” паводле рамана“Момант ісціны” Уладзіміра Багамолава.
Праблемы фарміравання і выяўлення чалавечага характару ў складаных жыццёвых абставінах знайшлі адлюстраванне ў фільмах“Наш бронецягнік”, “Кааператыў“Палітбюро”, або Будзе доўгім развітанне” і іншых працах кінарэжысёра. На малюнках“Чорны замак Альшанскі” па рамане Уладзіміра Караткевіча і камедыі“Гульня ўяўлення” спалучаюцца лірызм і добразычлівы гумар.
Міхаіл Мікалаевіч Пташук шмат зрабіў для ўмацавання і развіцця творчых сувязей паміж беларускімі і расійскімі кінематаграфістамі. Яскравым прыкладам плённага супрацоўніцтва стала стварэнне фільма“У жніўні 1944…”. Фільм атрымаў Гран-пры ў намінацыі мастацкіх фільмаў на X Міжнародным кінафестывалі“Залаты віцязь”. Убачыўшы гэты фільм, Роджэр Корман– прадзюсар маладых Спілберга і Копалы– захацеў, каб яго новы фільм пра вайну здымаў беларускі рэжысёр Пташук. Першай і адзінай галівудскай працай Міхаіла Пташука стала карціна“У чэрвені 41-га” (іншая назва– “Песня ружы”).
Міхаіл Пташук шчодра дзяліўся багатым досведам з вучнямі, актыўна ўдзельнічаў у падрыхтоўцы маладых рэжысёраў у Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў. Пташук любіў асвойваць новы стыль і новую тэхніку. Не станавіўся ў позу, вучыў і вучыўся. Без перабольшання– ён быў прыкметнай фігурай у беларускім кінематографе, вылучаючыся і артыкул, і бліскучымі кінаработамі, і несуцішнай энергіяй. Акрамя таго, прадказаў, што з часам Пташук зможа вырасці і ў буйнога прадзюсера.
Аднак у красавіку2002 гады таленавіты рэжысёр загінуў у аўтамабільнай катастрофе. Напярэдадні трагедыі Міхаіл Пташук прыляцеў з Галівуду ў Маскву на ўручэнне кінематаграфічнай прэміі“Ніка”. Яго карціна“У жніўні 44-га…” патрапіла ва ўсе асноўныя намінацыі, але ўрачыстай цырымоніі не наканавана было стаць момантам славы для Пташука. Менавіта са сцэны ў Маскве была ўпершыню агучана страшная навіна: машына, у якой знаходзіўся беларускі рэжысёр, вылецела на сустрэчную паласу.
Міхаіл Пташук быў сапраўдным патрыётам і адданым сынам Беларусі, дзякуючы якому айчынны кінематограф пачаў выпростваць крылы. За вялікі ўклад у развіццё кінамастацтва Міхаілу Пташуку прысвоена званне заслужанага дзеяча мастацтваў Беларусі(1982) і народнага артыста Беларусі(1990).
У памяць пра Міхаіла Пташука ў2003 годзе на будынку Нацыянальнай кінастудыі“Беларусьфильм” у Мінску была ўстаноўлена мемарыяльная дошка. У 2004 годзе ў серыі“Жыццё выдатных людзей Беларусі” убачыла свет кніга пра кінарэжысёра. Выдаць яе дапамог фонд Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь па падтрымцы культуры і мастацтва. У 2015 годзе імем Міхаіла Пташука была названа вуліца ў сталічным мікрараёне Лошыца.
У гэтым годзе ў Ляхавічах на вуліцы імя Пташука(з'явілася ў2010 годзе) быў абсталяваны стылізаваны прыпыначны пункт, каб чакаючыя маглі ўспомніць фільмаграфію таленавітага рэжысёра.
У Ляхавічах з23 па29 студзеня ў кінатэатры“кастрычніка” арганізаваны паказ фільмаў Міхаіла Пташука. 26 студзеня Ляхавіцкая цэнтральная бібліятэка ім. Я.Купалы зладзіла інтэрактыўнае падарожжа па старонках жыцця Пташука“Споведзь кінарэжысёра”. Ва ўсіх мясцовых установах адукацыі прайшлі класныя гадзіны., прысвечаныя знакамітаму земляку.
У вёсцы Федзюкі, каля дома, дзе прайшлі дзяцінства і юнацтва рэжысёра, 27 студзеня адбыўся мітынг-рэквіем“Человек, які хацеў жыць і тварыць…” з удзелам кіраўніцтва раёна. Пасля мітынгу ў Ляхавіцкім гарадскім доме культуры прайшла вечарына памяці“Міхаіл Пташук. Чалавек-эпоха”.
У Менску28 студзеня ў галерэі Музея гісторыі беларускага кіно пачала працаваць фотавыстава, прымеркаваная да 80-годдзя выбітнага кінарэжысёра. На ёй прадстаўлены серыі фатаграфій, якія захавалі працэс вытворчасці фільмаў, эскізы мастацкіх рашэнняў, тэхнічныя фотаматэрыялы, афішы.-0-
